Kroonprins Rudolf was een zeer intelligent en gevoelig kind. Ook was hij vaak ziek en hij zou daarom veel toewijding nodig hebben gehad. Op zijn 6e verjaardag werd hij van zijn door hem zeer geliefde zus, Gisela, gescheiden en Franz Joseph benoemde graaf Condrecourt tot zijn opvoeder. De graaf had de opdracht gekregen om van Rudolf ‘een goede soldaat’ te maken. Om dit doel te bereiken moest de kleine kroonprins onverbiddelijke, vaak bijna op gruwelijke wijze tuchtigingen ondergaan. Het resultaat hiervan was dat hij in zijn latere leven veelvuldig te kampen had. Niets of niemand kon de keizer ervan overtuigen om medelijden met zijn kleine jongen te hebben. Waterkuren en hem laten schrikken zouden van hem al snel een ‘sukkel’ hebben gemaakt, zo niet zijn leven hebben gekost, zoals zijn moeder, Elisabeth en haar hofdame, Marie Festetics, opgemerkt. Nu ging het te ver en Elisabeth greep in en dit keer energiek, op een manier dat niemand had verwacht. Ze stelde de keizer een ultimatum. Of hij liet de opvoeding van de kinderen aan haar over, in alle opzichten, of ze zou hem verlaten. En dit hielp. graaf Condrecourt werd ontslagen en de opvoeding van Rudolf kwam in handen van grotendeels burgerlijke, liberaal gezinde leraren die door Elisabeth waren benoemd. Uitslag gevend voor hun benoeming was nu niet hun adellijke afkomst of militaire verdiensten, maar alleen hun vakbekwaamheid. Deze pedagogen hielpen mee om uit Rudolf een veelomvattend ontwikkeld, in staat tot het leveren van kritiek en liberaal denkend mens te maken, helemaal in de zin van zijn moeder, Elisabeth.
Rudolf was zijn moeder zijn hele leven dankbaar voor het ingrijpen. Maar ondanks dat zij ingreep voor haar zoon hadden Rudolf en zijn zus, Gisela, nauwelijks toegang tot hun moeder. Rudolf ontwikkelde een schuwe eerbied en een ridderlijke bewondering voor zijn moeder. Rudolf kon het niet opbrengen om met zijn moeder over persoonlijke dingen te spreken en Elisabeth scheen zich daarvoor ook niet te interesseren. Daarom trof haar ook de zelfmoord van Rudolf als een donderslag aan heldere hemel. Elisabeth had ook nooit zulke zwaarwegende problemen in zijn ziel vermoed.
